Η κυστεοκήλη και η ορθοκήλη αποτελούν ανατομικές δυσλειτουργίες που εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο της πρόπτωσης πυελικών οργάνων. Ως πρόπτωση ορίζεται η κάθοδος των ουροποιογεννητικών οργάνων στην πύελο (λεκάνη) της γυναίκας. Η πρόπτωση των πυελικών οργάνων συνιστά μια μορφή γυναικολογικής κήλης που εκδηλώνεται εξαιτίας της χαλάρωσης ή της εξασθένησης των μυών και των συνδέσμων που συμβάλλουν στη στήριξη της μήτρας και του κόλπου. Η πτώση των πυελικών οργάνων μπορεί να αφορά είτε την ουροδόχο κύστη, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται κυστεοκήλη είτε το τελικό τμήμα του εντέρου (ορθό), γεγονός που αναφέρεται ως ορθοκήλη.
Κυστεοκήλη: Τι είναι και πού οφείλεται
Η κυστεοκήλη, που αλλιώς αναφέρεται ως πρόπτωση της ουροδόχου κύστης, εμφανίζεται όταν ο υποστηρικτικός ιστός μεταξύ της ουροδόχου κύστης και του κολπικού τοιχώματος μιας γυναίκας εξασθενεί, επιτρέποντας στην κύστη να κατέβει χαμηλά μέσα στον κόλπο, ή και να προβάλλει εκτός αυτού. Η αιτιολογία της κυστεοκήλης είναι πολύπλευρη, με κυριότερους επιβαρυντικούς παράγοντες τον κολπικό τοκετό, την επαναλαμβανόμενη άρση βάρους, την εμμηνόπαυση, τη χρόνια δυσκοιλιότητα, αλλά και το ιστορικό προηγηθείσας υστερεκτομής. Τα τελευταία χρόνια οι έρευνες έχουν αναδείξει τη γενετική προδιάθεση ως επίσης σημαντικό παράγοντα για την πρόκληση κυστεοκήλης. Ιδιαίτερα για τον κολπικό τοκετό, γνωρίζουμε πως η άσκηση σημαντικής πίεσης στους μύες και τους συνδέσμους του πυελικού εδάφους κατά την κάθοδο του εμβρύου έχει ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση ή τον τραυματισμό τους, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για την εκδήλωση πρόπτωσης από λίγους μήνες έως και χρόνια μετά τον τοκετό.
Συμπτώματα κυστεοκήλης
Αρχικά, μια μικρού βαθμού κυστεοκήλη ενδέχεται να παραμένει ασυμπτωματική. Ωστόσο, πιο προχωρημένες περιπτώσεις προκαλούν από αισθητή δυσφορία έως και λειτουργικές βλάβες. Τα πιο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα πίεσης ή πληρότητας στην κόλπο
- Ενόχληση ή πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή
- Προβλήματα από το ουροποιητικό, όπως ακράτεια, συχνοουρία ή δυσκολία κατά την ούρηση
- Ορατή προβολή της ουροδόχου κύστης στον κόλπο
Ορθοκήλη: Τι είναι και πού οφείλεται
Η ορθοκήλη είναι αντίστοιχη κατάσταση με την κυστεοκήλη, με τη διαφορά ότι το όργανο που προπίπτει δεν είναι η ουροδόχος κύστη, αλλά το ορθό, το κατώτερο δηλαδή τμήμα του εντέρου. Η ανατομική αυτή διαταραχή εκδηλώνεται λόγω χαλάρωσης της σύνδεσης μεταξύ οπίσθιου τμήματος του κόλπου και εντέρου, με συνέπεια το ορθό να προβάλει διαμέσου του κόλπου. Οι αιτιολογικοί παράγοντες είναι αντίστοιχοι με αυτούς της κυστεοκήλης. Κατά βάση ευθύνονται καταστάσεις που ασκούν χρόνια πίεση στο πυελικό έδαφος ή διαταράσσουν την ακεραιότητά του, όπως ο τοκετός, η χρόνια δυσκοιλιότητα, η παχυσαρκία, τυχόν προηγηθείσες επεμβάσεις στην πύελο ή η άρση βαρέων αντικειμένων.
Συμπτώματα ορθοκήλης
Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της ορθοκήλης και μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Αίσθηση πίεσης ή ξένου σώματος μέσα στον κόλπο
- Δυσκολία στην αφόδευση
- Δυσφορία κατά τη σεξουαλική επαφή
- Μια αισθητή διόγκωση στην είσοδο του κόλπου
Διάγνωση κυστεοκήλης / ορθοκήλης
Η διάγνωση και των δύο αυτών μορφών πρόπτωσης των πυελικών οργάνων πραγματοποιείται μέσα από τη διενέργεια λεπτομερούς γυναικολογικής εξέτασης, η οποία συνδράμει στην εξακρίβωση του βαθμού και του είδους της πρόπτωσης. Επιπλέον σημαντικές πληροφορίες για την ορθή διάγνωση της πρόπτωσης προσφέρουν το υπερηχογράφημα πυελικού εδάφους και ορισμένες φορές η δυναμική μαγνητική τομογραφία.
Επιλογές θεραπείας για κυστεοκήλη / ορθοκήλη
Η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση για την αποκατάσταση της κυστεοκήλης ή της ορθοκήλης διαμορφώνεται με απόλυτη εξατομίκευση. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς και η έκταση της πρόπτωσης υπαγορεύουν τη βέλτιστη θεραπεία.
Για γυναίκες με ήπιες μορφές πρόπτωσης ή εκείνες που λόγω διαφόρων παραγόντων (όπως προχωρημένη ηλικία ή υπάρχουσες σοβαρές παθήσεις υγείας) δεν μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση, οι μη επεμβατικές μέθοδοι αποτελούν την προτιμώμενη επιλογή. Οι εν λόγω μέθοδοι εστιάζουν κυρίως στην ανακούφιση από τα συμπτώματα και στην πρόληψη περαιτέρω επιδείνωσης της κατάστασης.
Αρχικά, μια από τις πιο διαδεδομένες μη επεμβατικές θεραπευτικές επιλογές είναι η φυσικοθεραπεία του πυελικού εδάφους, η οποία περιλαμβάνει συγκεκριμένες παρεμβάσεις από εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή με σκοπό την ενίσχυση των μυών και συνδέσμων του πυελικού εδάφους. Αυτός ο τύπος θεραπείας στοχεύει στην πρόληψη περαιτέρω επιδείνωσης της πρόπτωσης και συμβάλλει επίσης στην αντιμετώπιση της ακράτειας ούρων ή κοπράνων, που συχνά συνδέονται με την πρόπτωση.
Η χρήση κολπικών πεσσών αποτελεί άλλη μια σημαντική μη επεμβατική στρατηγική. Οι πεσσοί, συσκευές που εισάγονται στον κόλπο, αποσκοπούν στη στήριξη του οργάνου που παρουσιάζει πρόπτωση, εμποδίζοντας την περαιτέρω κάθοδό του εντός του κόλπου. Η σωστή εφαρμογή και τακτική αντικατάστασή τους είναι κρίσιμη για την αποφυγή λοιμώξεων.
Τέλος, η θεραπεία ανάπλασης του κόλπου με Laser αποτελεί μια σύγχρονη θεραπεία ενίσχυσης του κολλαγόνου και της ελαστίνης της περιοχής με αποτέλεσμα της μείωσης των συμπτωμάτων της πρόπτωσης, όταν αυτή είναι μικρού βαθμού.
Σε περιπτώσεις ωστόσο που η αρχική συντηρητική προσέγγιση δεν είναι αρκετή ή σε μετρίου και σοβαρού βαθμού προπτώσεις, η χειρουργική αποκατάσταση αποτελεί την ενδεδειγμένη λύση. Οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές είναι ελάχιστα επεμβατικές, τόσο μέσω της λαπαροσκόπησης όσο και της διακολπικής πρσπέλασης, και προσφέρουν σύντομο χρόνο νοσηλείας και γρήγορη ανάρρωση και επιστροφή στην καθημερινότητα. Η επιλογή της κατάλληλης χειρουργικής τεχνικής εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η ηλικία και η φυσική κατάσταση της ασθενούς, ο τύπος και ο βαθμός της πρόπτωσης, αλλά και η εμπειρία του εξειδικευμένου χειρουργού. Ως παραδείγματα εξειδικευμένων επεμβάσεων αναφέρονται οι εξής:
- Kολπορραφία
- Λαπαροσκοπική ανάρτηση προσθίου / οποισθίου κολπικού διαμερίσματος
- Τεχνική Manchester
- Κολποανάρτηση Burch
- Κολπόκλειση Lefort