Οι ουρολοιμώξεις αποτελούν μια αρκετά κοινή και συχνά οδυνηρή κατάσταση που αντιμετωπίζει πλήθος γυναικών παγκοσμίως. Αυτές προκύπτουν όταν βακτήρια εισέρχονται στο ουροποιητικό σύστημα, μέσω της ουρήθρας και αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται στην ουροδόχο κύστη. Υπολογίζεται ότι σχεδόν το σύνολο του γυναικείου πληθυσμού θα εμφανίσει συμπτώματα ουρολοίμωξης τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, και από αυτές το 20-30% θα ταλαιπωρηθεί από περισσότερα του ενός επεισόδια. Είναι ακριβώς αυτή η υποτροπιάζουσα φύση των ουρολοιμώξεων, που τις καθιστά μια σημαντική πηγή ανησυχίας και φόβου για τις γυναίκες, αφού τα συμπτώματα που προκαλούν γεννούν δυσφορία, ενόχληση και άγχος.

Γιατί οι ουρολοιμώξεις προκύπτουν συχνότερα στις γυναίκες;

Οι ουρολοιμώξεις είναι πιο συχνές στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες λόγω διαφορών στην ανατομία των δύο φύλων. Πιο συγκεκριμένα, στις γυναίκες η ουρήθρα είναι πιο μικρή σε μήκος και βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από την είσοδο του κόλπου και του πρωκτού. Τα ανατομικά αυτά χαρακτηριστικά κατά συνέπεια διευκολύνουν την πρόσβαση διαφόρων βακτηρίων στην ουροδόχο κύστη, όπου βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να πολλαπλασιαστούν. Επιπλέον, συχνά οι γυναίκες επιλέγουν να καθυστερήσουν την ούρηση μέχρι να βρεθούν σε κάποιο περιβάλλον όπου οι συνθήκες υγιεινής θα είναι οι επιθυμητές (όπως η τουαλέτα της οικίας τους), γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα για ουρολοίμωξη λόγω της ευκαιρίας που δίδεται στα μικρόβια να πολλαπλασιαστούν σε στάσιμα ούρα. Να σημειωθεί τέλος ότι οι ουρολοιμώξεις εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα στις σεξουαλικά ενεργές γυναίκες, στην εγκυμοσύνη, την εμμηνόπαυση, αλλά και σε όσες γυναίκες πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη ή έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία χρησιμοποιήθηκε ουροκαθετήρας.

Αίτια εμφάνισης ουρολοιμώξεων

Οι ουρολοιμώξεις προκαλούνται συνήθως όταν βακτήρια εισέλθουν στην ουροδόχο κύστη, μέσω του κόλπου και της ουρήθρας, και πολλαπλασιαστούν εκεί ανεξέλεγκτα, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη λοίμωξης. Η λοίμωξη αυτή μπορεί να εντοπίζεται στην κύστη (κυστίτιδα), την ουρήθρα (ουρηθρίτιδα) ή τους νεφρούς (πυελονεφρίτιδα). Το πιο κοινό μικρόβιο που ευθύνεται για την εμφάνιση ουρολοίμωξης είναι το κολοβακτηρίδιο (E. coli), το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες διαβιεί στο παχύ έντερο. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπό φυσιολογικές συνθήκες, και η ουροδόχος κύστη δεν είναι στείρα μικροβίων, αλλά αποικίζεται από τη λεγόμενη χλωρίδα της κύστης, ένα σύνολο μικρο-οργανισμών που διαβιούν εντός της κύστης σε αρμονία χωρίς να εκδηλώνεται ουρολοίμωξη.

Συμπτώματα ουρολοίμωξης

Τα συμπτώματα της ουρολοίμωξης ποικίλλουν ανάλογα με το αν αυτή εντοπίζεται στο κατώτερο ουροποιητικό σύστημα (ουρήθρα, ουροδόχος κύστη) ή αν έχει προσβάλλει τους νεφρούς. Στην πρώτη περίπτωση, η γυναίκα εμφανίζει έντονη επιθυμία για ούρηση ακόμη και με σχεδόν άδεια κύστη, αίσθημα πόνου ή/και καύσου κατά την ούρηση, καθώς και πόνο ή πίεση στο κατώτερο μέρος της κοιλιάς. Μερικές φορές τα ούρα αποκτούν ένα θολό χρώμα και μια έντονη οσμή. Μεγαλύτερο πρόβλημα δημιουργείται ωστόσο εάν η λοίμωξη επεκταθεί στα νεφρά. Σε αυτή την περίπτωση, η συμπτωματολογία είναι σαφώς πιο έντονη με πόνο στη μέση, πυρετό με ρίγος, ναυτία και εμέτους. Πρέπει να σημειωθεί ότι μερικές γυναίκες με ουρολοίμωξη δεν εμφανίζουν καθόλου συμπτώματα.

Διάγνωση ουρολοίμωξης

Η διάγνωση της ουρολοίμωξης στηρίζεται στο ιστορικό και τα συμπτώματα, ενώ η επιβεβαίωση γίνεται από τον ιατρό μέσω απλών εξετάσεων (γενική εξέταση και καλλιέργεια ούρων), που δίνουν αποτελέσματα μέσα σε 24-48 ώρες. Σε περιπτώσεις ουρολοιμώξεων που εμμένουν ή υποτροπιάζουν σε σύντομο χρονικό διάστημα, μπορεί να απαιτηθεί υπερηχογράφημα ουροδόχου κύστης – ουρητήρων – νεφρών ή και κυστεοσκόπηση (εξέταση της ουροδόχου κύστης με ενδοσκοπική κάμερα), ώστε να αναζητηθούν πιθανά ανατομικά αίτια των ουρολοιμώξεων.

Θεραπεία για τις ουρολοιμώξεις

Η θεραπεία των ουρολοιμώξεων γίνεται με τη λήψη μεγάλης ποσότητας νερού (>6 ποτήρια ημερησίως), ώστε να επιτευχθεί αραίωση των ούρων και σύγχρονη χορήγηση αντιβιοτικών για 3-5 ημέρες. Χρήσιμη είναι και η ταυτόχρονη ενίσχυση του οργανισμού με βιταμίνη C, η οποία κάνει πιο όξινα τα ούρα και βελτιώνει την αποτελεσματικότητα των αντιβιοτικών.

Σε περιπτώσεις επιπλεγμένης ουρολοίμωξης, όπως για παράδειγμα στην εγκυμοσύνη ή σε διαβητικές γυναίκες, συνιστάται η λήψη αντιβιοτικών για μεγαλύτερο διάστημα που φθάνει τις 10-14 ημέρες. Όταν η ουρολοίμωξη έχει προσβάλει τους νεφρούς, μπορεί να απαιτηθεί εισαγωγή στο νοσοκομείο για τη χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής ενδοφλεβίως για μακρύ χρονικό διάστημα..

Τέλος, η θεραπεία των καθ’ έξιν ουρολοιμώξεων περιλαμβάνει τη συνδυασμένη λήψη περισσοτέρων του ενός αντιβιοτικών καθώς και τη μακρόχρονη χορήγηση χαμηλής προφυλακτικής δόσης αντιβιοτικών έως και 6 μήνες, ενώ χρήσιμη είναι σε αρκετές περιπτώσεις η άπαξ χορήγηση αντιβίωσης μετά από κάθε σεξουαλική επαφή. Υποστηρικτικά χορηγούνται επίσης προβιοτικά και συνδυασμένοι πολυσακχαρίτες που δημιουργούν φραγμούς στην περαιτέρω ανάπτυξη της λοίμωξης.

Σε περιπτώσεις ανθεκτικών και υποτροποιαζουσών ουρολοιμώξεων εφαρμόζονται ειδικά πρωτόκολλα, όπως οι ενδοκυστικές εγχύσεις, η ανάπλαση του κολπικού επιθηλίου με Laser και φυσικά η αντιμετώπιση υποκείμενων ανατομικών και λειτουργικών ανωμαλιών, όταν αυτές εντοπίζονται. 

Ο Ουρογυναικολόγος – Χειρουργός Πυελικού Εδάφους Δρ. Αλέξανδρος Δέρπαπας έχει εκτενή εμπειρία στη θεραπεία των ουρολοιμώξεων, διασφαλίζοντας ολοκληρωμένη και αποτελεσματική διαχείριση.

Μέτρα πρόληψης και προφύλαξης

Ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπευτικής προσέγγισης των γυναικών με υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις είναι η στρατηγική πρόληψης. Γενικά, υπάρχουν αρκετές πρακτικές τις οποίες μπορούν να εφαρμόσουν οι γυναίκες προκειμένου να προλάβουν την εμφάνιση ή να αποτρέψουν την επιδείνωση μιας ουρολοίμωξης.

Ως μέτρα προφύλαξης κατά των ουρολοιμώξεων προτείνονται η λήψη άφθονων υγρών (κυρίως νερού), καθώς και βιταμίνης C και cranberry, αλλά και η ενίσχυση του φραγμού της κύστης έναντι των μικροβίων με συγκεκριμένους πολυσακχαρίτες. Χρήσιμες είναι επίσης ορισμένες οδηγίες υγιεινής που αφορούν την αποφυγή χρήσης καλλυντικών προϊόντων στην ευαίσθητη περιοχή, το άδειασμα της κύστης πριν και αμέσως μετά τη σεξουαλική επαφή, καθώς και τη χρήση βαμβακερών εσωρούχων που απομακρύνουν την υγρασία και κρατούν την περιοχή στεγνή.

Τέλος, εξέχουσα θέση στις στρατηγικές προφύλαξης έναντι των ουρολοιμώξεων κατέχει ο πόσιμος εμβολιασμός έναντι του E.Coli, πού προσφέρει δευτερογενή πρόληψη τόσο έναντι αυτού όσο και άλλων συχνών μικροβίων που προκαλούν ουρολοίμωξη.